16 Nisan 2017’de halk iradesi ile kabul edilen anayasadan memnun olmayan AP, anayasa değişikliklerinin yürürlüğe girmesi durumunda Türkiye ile üyelik müzakerelerinin askıya alınmasını istedi. Peki, Avrupa’yı rahatsız eden anayasa değişikliği ile 2019’da Türkiye’de ne değişecek. İşte detaylar…
Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye ile müzakerelerin askıya alınmasını öneren rapor kabul edildi. Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği ile Türkiye arasında 3 Ekim 2005’te başlatılan üyelik müzakerelerinin geçici olarak dondurulmasını öngören karar tasarısını 25 Ekim 2016’da onaylamıştı.
Fransa’nın Strazburg kentinde toplanan AP Genel Kurulunda dün görüşülen Türkiye karar tasarısı oylamaya sunuldu. 638 üyenin katıldığı oylamada sembolik nitelikteki karar 64’e karşı 477 oy ile kabul edildi, 97 parlamenter ise çekimser kaldı. Kararda Türkiye’de 16 Nisan’da anayasa değişikliği için yapılan halk oylamasının sonuçlarına atıfta bulunularak, anayasa değişikliği paketinin mevcut haliyle yürürlüğe girmesi halinde Türkiye ile üyelik müzakerelerinin resmen askıya alınması için AB üyesi ülkeler ve AB Komisyonuna çağrıda bulunuluyor.
16 Nisan’da halk iradesi ile kabul edilen anayasadan rahatsız olan Avrupa Parlamentosu, anayasa değişikliklerinin yürürlüğe girmesi durumunda Türkiye ile üyelik müzakerelerinin askıya alınmasını istedi. Parlamento tarafından bugün kabul edilen tasarıda, “Avrupa Komisyonu ve üye devletleri, Müzakere Çerçevesi’ne bağlı kalacak şekilde, anayasa reform paketinin değişiklik yapılmadan yürürlüğe alınması durumunda Türkiye ile üyelik müzakerelerinin ertelenmeden askıya alınması çağrısı yapılıyor” denildi.
ANAYASANIN 18 MADDESİ
Avrupa Parlamentosu’nun yürürlüğe girmesini istemediği referandumla kabul edilen anayasanın ne içeriyor? Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren, 18 maddelik, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının en öne çıkan maddeleri şunlar:
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren, 18 maddelik, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’a göre, milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılacak, milletvekili seçilebilme yaşı 25’ten 18’e indirilecek.
TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilmeyecek.
Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.
Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak.
Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.
TBMM, üye tam sayısının 5’te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek.
TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte gerçekleştirilecek.
Cumhurbaşkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek.
Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17’den 15’e düşürülecek.
TBMM’nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019’da birlikte yapılacak.
TÜRKİYE’NİN KAYIP YILLARI: KOALİSYON HÜKÜMETLERİ
Anayasa değişikliği ile Türkiye’de koalisyon hükümetleri devri de son bulacak. 1960’lı yıllardan itibaren zayıf koalisyon hükümetleri ile tanışan Türkiye’de 1960-2002 arasında 17 koalisyon hükümeti kuruldu. Nitekim 1950’den günümüze Türkiye’de 48 hükümet kuruldu.
Bu durum demokratik diğer demokratik ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’deki sistemin kırılganlığını ortaya koyuyor. Nitekim aynı dönemde parlamenter sistem ile yönetilen İngiltere’de 15 hükümet, Almanya’da ise 24 hükümet kuruldu. Türkiye’de sistemde yaşanan kırılganlık parlamenter sistemi zamanla işleyemez hale getirmişti.