ÖMER TEMÜR

Bir tarafta işimizi elimizden almaya hazırlanan yapay zekâ, robotlar ve karanlık fabrikalar. Diğer taraftan blockchain ile sanallaşan devletler ve kripto paralar… Öyle görünüyor ki, dijital dünyanın kuralları bugünden çok daha farklı olacak. Koronavirüs salgının dijitalleşmeyi tetiklediği iddiaları bir kenara, sanal paralar sessiz sedasız şekilde yükseliyor. Bitcoin 19 bin dolara, kripto para hacmi ise 500 milyar dolara yaklaştı.
Dört kıtada blockchain ve kripto para sektörleri üzerine konferanslar düzenleyen ve merkezi Londra’da bulunan EAK’nin kurucusu Erhan Korhaliller, bu yeni dünyada para kavramının ve para kazanma şekillerinin değişeceğini söylüyor. Pandemi döneminde düzenlediği BlockDown Konferansları dikkatleri üzerine çeken Korhaliller 2021’de de İstanbul Blockchain Haftası’yla 15 farklı etkinliğe ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Korhaliller ile blockchain teknolojisi ve sanal paraları konuştuk.

¥ Kripto paralar yeniden yükselişe geçti. Yükseliş trendi sürecek mi?
Yükseliş eğiliminin devam etmesi muhtemel görünüyor. Bunun birçok nedeni var. Yakın zamanda kripto para birimleri ekleyen PayPal gibi, artan sayıda küresel finans kurumu kripto para birimini benimsiyor. Buna ek olarak, Fortune 500 şirketleri, finansal rezervlerinin bir kısmını ABD dolarından Bitcoin’e çevirmeye başladılar. Mesela; Jack Dorsey’nin Square uygulaması ve kısa süre önce 50 milyon dolar ve 425 milyon dolar satın alan MicroStrategy, küresel ekonomik krizlerin olduğu bir dönemde itibari para birimlerine karşı bir koruma olarak düşünülüyor. Hem Bitcoin talebi hem de bilinci arttıkça her bir Bitcoin’in fiyatı da doğal olarak yükselecektir.

¥ Dünyada yaşanan krizler ve pandemi kripto paraların geleceğini nasıl etkiler?
Bitcoin, 2008 küresel finansal krizinden sonra alternatif bir çözüm olarak ortaya çıktı. Dünyanın dört bir yanındaki hükûmetler, yüz milyonlarca dolarlık kurtarma paketleriyle mücadele eden birçok sektörün yardımına koşmak zorunda kaldı. Ancak, bir ekonominin para basmaya devam etmesi sürdürülemez. Bunu bir düzene oturtmak için var olan tüm ABD dolarının yüzde 22’si 2020’de basıldı… Doğal olarak, yatırımcılar sadece yatırımlarını korumakla kalmayıp aynı zamanda onlara etkileyici bir getiri sağlama potansiyeline sahip bir varlık aradıkça daha fazla yatırımcı, kripto para birimlerine yönelecektir.

BİTCOIN 12 YAŞINDA BİR ÇOCUK
¥ Bitcoin’de hedef tahmininiz nedir?
Bitcoin’in fiyatı üzerine spekülasyon yapmaktan hoşlanmıyorum ancak Bitcoin’in 12 yaşında olduğunu ve önünde daha uzun bir yolu olduğunu söyleyebilirim.

¥ Türkiye’de Bitcoin hacmi ne kadar? Yatırımcıların ilgisi ne durumda?
Türkiye’deki kripto para birimlerinin ticaret hacmi oldukça büyük. Dünyanın en büyük kripto borsalarından bazıları operasyonlarını Türkiye’de açtı. Geçenlerde en büyük borsalardan biri, Türkiye’nin şu anda küresel olarak en yüksek üçüncü hacmine sahip olduğunu söyledi. Açıkçası ilginin artmasını bekliyorum.

¥ Çin, kendi dijital parasını test ediyor. AB ve Türkiye Merkez Bankalarının da sanal para konusunda çalışmaları var. Bu konuda neler söylemek istersiniz?  
Çin, bu cephede yarışta lider olarak görülüyor ve CBDC’yi (merkez bankası dijital para birimi) ülke genelinde pilot programlarla test ediyor. Bununla birlikte, AB ve Türkiye’nin CBDC’lere yönelik ilerici bir bakış açısına sahip olduğunu bilmekten mutluluk duyuyorum. Nakitsiz toplum kavramı, her yıl kaydedilen daha az nakit işlemle devam ediyor. Kâğıt para kullanarak işlem yapan son nesil çocuklarımız olacak.

ARAMA MOTORLARININ ENERJİSİ BEYİN DALGALARINDAN
¥ İnsan vücudundan sağlanan enerji ile kripto para iddialarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Mümkün mü?
Blockchain endüstrisi, bu yaz gördüğümüz getiri çiftçiliği çılgınlığı (kripto para varlıklarıyla ödül üretmenin bir yolu) gibi daha önce hiç yaşamadığımız para kazanmanın yeni kapılarını açacak. Basit bir ifadeyle; kripto para birimlerini kilitlemek ve ödül almak anlamına geliyor. Şu anda insanların ilginç şekillerde para kazanmalarını sağlayacak bir dizi deney var. Microsoft kısa süre önce “vücut aktivite verilerini kullanan kripto para birimi sistemi” için bir patent aldı. Arama motorlarını, sohbet robotlarını kullanma ve reklamları okuma gibi çevrimiçi görevleri gerçekleştirirken beyin dalgalarından ve vücut ısısından faydalanacak. Bu teknolojiler henüz başlangıç aşamasında. Zaman geçtikçe yeni ve ilginç kavramlar görmeye devam edeceğiz. Başarıyla yenilik yapan ve insanların bunun gibi basit görevlerle kazanmasına izin verenler büyük ölçüde ödüllendirilecek.

¥ Fütüristik bakış açısıyla sormak istiyorum: Gelecekte bu alanda bizi ne bekliyor?
Gelecekte fraksiyonel sahiplik kavramının yanı sıra her şeyin tokenizasyonunu göreceğiz. Mülkiyetten spor takımlarına ve arabalara kadar her şey, yatırım yapabileceğiniz ögenin bir kısmına sahip olmanızı sağlayacak. Topluluklar, spor kulüpleri de, üyelerinin veya taraftarlarının potansiyel başarılı kariyerlerine katılmalarına izin veren kendi token’larını oluşturmaya başlıyor. Bu, harika bir fırsat. Uzun vadeli bir görünüm için, hepsi birlikte çalışan birçok farklı blockchain sistemi olacak ve tokenlerin zincirler arasında birlikte çalışabilir olmasına, anında likidite ile diğer varlıklara anında alım / satım veya takas yapılmasına izin verecek. Blockchain teknolojisini kullanmak normal hâle gelecek ve onu kullananlar, gelecekteki ekonomi için fiilî orijinallik, güven ve doğrulama standardı olacağı için blockchain teknolojisinin kullanıldığının farkında bile olmayacaklar.

¥ Blokchain alanında yakın zamanda hangi yenilikleri göreceğiz?
Blockchain’deki en son trend, NFT’lerin (Non Fungible Tokens) özellikle dijital sanatta dijital koleksiyonlarla ortaya çıkmasıdır. NFT’ler, ister jetonlanmış fiziki varlıklar ister nadir dijital kaynaklar, paylaşımlar veya pratik olarak ne olursa olsun, benzersiz ve sınırlı olan bir şeyin mülkiyetini temsil etmek üzere tasarlanmış nispeten yeni dijital varlık türleridir. Dijital koleksiyon endüstrisi çok büyük ve popüler sanatçılar ilk dijital sanat eserlerini piyasaya sürüyor ve sınırlı sayıda üretilen sanat eserleri bazen on binlerce dolara satılıyor. Bu, dijital sanat koleksiyoncularının hareketini ve ayrıca daha fazla dijital sanat satın almak için daha fazla para toplamak amacıyla dijital sanat koleksiyonunu tokenize eden bir proje. Sanat koleksiyonunun fiyatı arttığında jetonun değeri artıyor.

İNSANLARA ÇİP TAKIP KOŞTURACAKLAR
Ünlü stratejist Abdullah Çiftçi de insanların biyometrik çipler yoluyla kripto para üretim aracı hâline getirilmek istendiğine dikkat çekiyor. Bill Gates’in aldığı patent ile tam da bunun hedeflendiğini dile getiren Çiftçi, “Microsoft’un aldığı patentin içeriğine baktığımızda insanın kan dolaşımından, kalp atımından, beyin dalgalarından kripto para üretimi hedefleniyor. Peki Bill Gates madencilik mi yapacak? Buna ihtiyacı mı var? Tabii ki hayır. İnsanı kripto para üretimi için kullanacaklar. Bunu biyometrik çiplerle yapacaklar. Dijital devlet vatandaşlık ve evrensel gelir modeli de bu sistemin bir parçası. Önce dijital kimlik ve vatandaşlık oluşturacaklar, ardından da maaş verelim diyecekler. İşte burada bu patentler devreye girecek. Bir zaman sonra ‘Parayı hak et’ diyecekler. Zaten yakın zamanda robot çalışanlar üretimde insanların yerini alacak. İnsanları da çip takıp koşturacaklar. Büyük topluluklara bu şekilde görev verecekler. Çip ile insanda tam kontrol sağlayacaklar. Çünkü böyle bir dünya hayal ediyorlar. Bu teknolojileri üreten aklı sorgulamaz isek teknolojinin kölesi oluruz” dedi. Çiftçi ayrıca insanların dijital teknolojiler üzerinden mülkiyetsizleştirmek istendiğini söyledi.