Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünyada 55 milyonu aşkın demans (bunama) hastasının 2030 yılına kadar 78 milyona çıkması bekleniyor. Cambridge Üniversitesi’nden bilim insanları erken teşhisin hayati önem taşıdığı demans ve felç gibi nörolojik hastalıkların erken aşamada nasıl hareket ettiğinin anlaşılmasını sağlayan mini beyinler geliştirdi. Laboratuvar ortamında geliştirilmeye başlanan mini beyinlerle ilaç ve tedaviler test edilebilecek.
İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde bulunan araştırmacıları, felç ve demansa neden olan ölümcül ve tedavi edilemez nörolojik bozukluğu incelemelerine olanak sağlayan “mini beyinler” geliştirdi. Mini beyinler laboratuvarda ilk kez üretilmeye başlandı.
İLERLEYEN YAŞLARDA YIKICI SONUÇLARA YOL AÇIYOR
Motor nöron hastalığının yaygın bir formu olan amyotrofik lateral skleroz, sıklıkla frontotemporal demans (ALS/FTD) ile örtüşüyor ve çoğunlukla 40-45 yaşlarında semptomsuz bir şekilde görülmeye başlıyor. Bu koşullar, hafıza, davranış ve kişilikte değişikliklerle birlikte ilerleyen yaşlarda yıkıcı sonuçlara yol açıyor.
MİNİ BEYİNLER İÇİN KÖK HÜCRELER KULLANILDI
Beynin küçük organ benzeri modellerini (organoidleri) büyütebilmek, araştırmacıların ALS/FTD’nin en erken aşamalarında, semptomlar ortaya çıkmadan çok önce neler olduğunu anlamalarına ve potansiyel ilaçları taramalarına olanak tanıdı. Nature Neuroscience adlı bilimsel dergide yapılan çalışma kapsamında, Cambridge Üniversitesi John van Geest Beyin Onarım Merkezi’ndeki bilim insanları, minin beyinleri büyütmek için ALS/FTD’den muzdarip hastalardan elde edilen kök hücreleri kullandı.
İNSAN BEYNİ MODELLENDİ
Cambridge Klinik Nörobilimler Departmanında araştırmayı yöneten kıdemli yazar Dr András Lakatos, “Nörodejeneratif hastalıklar, birçok farklı hücre tipini ve bu hücrelerin hastalık ilerledikçe farklı zamanlarda nasıl etkileşime girdiğini etkileyebilen çok karmaşık bozukluklardır. Bu karmaşıklığı yakalamak için, uzun ömürlü ve tipik olarak rahatsızlıkların meydana geldiği insan beyin hücresinin bileşimini kopyalayan modellere ihtiyacımız var.
HASTALIKLARIN GELİŞİMİNİ ANLAMAK İÇİN FAYDA SAĞLIYOR
Çalışmamızın bize sunduğu şey bu. Sadece hastalığın erken safhalarında (bir hasta herhangi bir semptom yaşamadan çok önce) neler olabileceğini görmekle kalmıyor, aynı zamanda rahatsızlıkların her hücrede zaman içinde nasıl değiştiğini de görebiliyoruz” dedi. Bununla birlikte araştırmacılar, organoidlerin hastalık gelişimini anlamak için faydalı olmasının yanı sıra, tedavi için işe yarayan ilaçları anlanın güçlü bir yolu olduğunu söyledi.
KLİNİK DENEYLERDE TEST EDİLİYOR
Bilim insanları, mini beyinler üzerinde yaptıkları deneylerde GSK2606414 adlı bir ilacın, toksik proteinlerin birikmesi, hücre stresi ve sinir hücrelerinin kaybı dahil olmak üzere ALS/FTD’deki yaygın hücresel sorunları gidermede etkili olduğunu aktardı. İlacın, şimdi nörodejeneratif hastalıklar için klinik deneylerde test edildiği belirtildi.
Yorumla